Mükellefiyeti Mefkûre Edinmek

 

“Âdeme âdem gerektir âdem etsin âdemi

Âdem âdem olmayınca âdem netsin âdemi.”

    Bir adım daha atmıştı yolcu sessizce saatlerdir ilerlediği şehirde. Girdiği sokağın sonuna doğru dalmıştı gözleri. Kimseler yoktu bu gece vaktinde. Aslında gün neredeyse ağarmak üzereydi. Ellerini göğüs hizasına sanki dua edecekmiş gibi kaldırdı ve avuç içlerine baktı. İçinde sanki kutsal cümleler yazılıymış gibi avuçlarını inceliyordu. Pürdikkat tekrar etrafı seyretti. Ve hocasının evinin kapısının önüne kadar ilerledi. Kapının kulpuna asılmış vaziyette divitle yazılmış bir parşömen onu orada bekliyordu. Hemen eline aldı ve okumaya başladı…

    Mevcudat içerisinde teklife muhatap olmuş ve hayatını bu iltifat ile canlandırmış olan insan için yaşam her enstrümanı ile bir meşher ve orada yapılan teferrüç olmuştur. Varlık içinde yapılan bu gezintiler insanın kendi vüsat çeperince olmakta ve öteye duyduğu o gerilim ile özünü kurmaktadır. Kurduğu bu dünyada kendisine sunulan teklif ile ne kadar merbutiyet sağlarsa o kadar rüçhaniyet kazanır. Bu duruma vakıf olabilmek ise temelinden en tepesine kadar iman dairesinden geçmekle mümkün olur. İman onun dünyasını/küresini kurmadaki belki en önemli yapı taşı olmaktadır. Nitekim iman her hali ve vaziyeti itibari ile dünyayı kurmakta ve dünyaya bir mana vermektedir. Lakin burada da bir problem karşımıza çıkmaktadır. Muvazenet. Bu ve öteki alem arasında yapılan işbu bağ öyle dengeli olmalı ki insan mesuliyeti yüklenmiş bir halife olarak memuriyetini bilmeli ve onun gereğini yerine getirmelidir. İşte anlaşılıyor ki varlık bu teklife; bu teklifte o gayeye bağlıdır. Fakat hepsi en nihayetinde insan denen o zübde-i alem canlının üzerinde dönmektedir. İnsanın serüveni yalnızca bu dünyaya matuf olmayıp üstteki mezkûr ifadelerde geçtiği üzere maverası içinde sorumludur. İşte insan aslında eline bir adese/mercek alıp adım adım gezse her gördüğü ve duyduğu canlıya nefha-i ilahi nazarıyla baksa belki kendisine verilen görevden korkup çekinir belki o ilmin genişliği ile kendini vakfeder. Lakin konu sadece teklif ve bu teklifin getirdiği memuriyet olmamaktadır. Asıl konu bu teklifi insan olarak kavrayabilmektedir. Ama nasıl?

    İnsan diyoruz bizde konumuza başlarken. O hayretengiz müşahhas varlık tüm mevcudatı mâfîhâ bir durumda olmanın verdiği gerilim ile kendine ne kadar saygı duysa galiba az olacak ve bunun idraki onu da saygın kılacaktır. İşte dünya denen, altının anlaşılması için yakıldığı meftun bir zemin de asumanlara oynayan mefkure sahibi birey olmak insan için ötelerin ıtriyatını duymak ve nefha-i ilahi için çırpınmak sanırsam en meşakkatli ve en şerefli vazife olmalıdır. Bahusus insan için olması ve özenilmesi gereken başkaca bir hareket ve yaşantı tarzı var mıdır bilemem. Saymak mümkün olduğu müddetçe sayılır olunan alemde, saydığımız kadar saygın olunmayı anlamak ve anlatmakla da biraz mükellefiz. Çünkü hürmet demek diye de açıklayabileceğimiz saygı ameliyesi haramı yani sınırı bilmek ve o sınıra riayet ederek hürmete mazhar olmaktır. Haram, sınır ve saygı. Hatta bir kavram daha eklersek had ve hudut. Mefkuresini çizmiş ve o kavis için kendi iç dünyasındaki gerekli gerilimi edinmiş âdem için hayat hakikate ulaşma imkânı yolunda mübrem olan kıvamı anca o saygınlık ile edinebilir. Birer asansör hükmünde o binler ibadet ve taat için belirlenen her bir küre insana ancak bunun fikrini ve hatırasını verebilmiş ve o hatırayı her duyuş da hürmeti o denli ihtiram ve iltifata medar etmiştir. İşbu iltifat ve ihtiramlar tazammum ettiği tüm o ubudiyet musikilerini insan için en saygın olana uruc edebilsin diye sunulan Hz. Peygamber Efendimizin aşkı ile tutuşan müteveffa şairimiz Süleyman Çelebi'nin "Sundular bir cam dolusu şerbeti " dediği gibi birer cam dolusu zemzem hükmüne getirmeli ve o şerbete kanasıya kadar belki kadeh kadeh içilmelidir. Evet içilmeli ve Miraç buutlu o kulluk amelleri her an ve dakikasında insanın yakasına rozet gibi yapışmalıdır. Çünkü insan en güzel bir biçimde nasıl yaratıldı ise bu ancak onun irtifasına müdellel olmuştur. Bu vaziyette de denilebilir ki insan hem kendine hem bulunduğu o içkin zaman ve zeminine en derin ve müşfik tavırları ile saygı ve sevgi duymalı ve bu şart dolayısıyla da Ahsen-i takmin olduğunu bir kez daha iliklerine kadar hissetmelidir. Çünkü hissetmek ona şuuru ve Furkan’ı nasip edecektir. Ayırt edebilmeyi yani hak ve batılı bilmeyi. İşte insan dedik ya başta, olması gereken son buraya doğru yoğrulmaktır. Yani Âdem olmaktır. 

Yasin Ertuğrul

 Not II: Yazarımızın kendi sitesi için tıklayınız